Xuôi đèo Mã Pì Lèng, nhìn từ xa, du khách có thể thấy được kiến trúc độc đáo từ những ngôi nhà truyền thống dân tộc Mông tại Làng VHDLCĐ. Sự độc đáo ngay từ cổng vào với hai chiếc khèn lớn, biểu tượng cho văn hóa Mông. Cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp, không gian văn hóa hấp dẫn khiến cho mỗi người đến đây đều có tâm trạng phấn chấn, vui tươi. Chúng tôi đến homestay O’Châu ở khu A của làng, đó là ngôi nhà được xây dựng theo kiểu nhà trình tường bằng đất, cột kèo bằng gỗ, bố cục ba gian hai chái cùng mái lợp ngói âm dương. Homestay rộng khoảng 300 m2, xung quanh có hàng rào bằng đá quen thuộc. Chị Tẩn Thị Phếnh, quản lý homestay O’Châu cho biết: Làng sở hữu một loạt những homestay được thiết kế đa phong cách với kiến trúc mô phỏng hình hoa đào – loài hoa đặc trưng của vùng Cao nguyên đá. Nếu ví VHDLCĐ như một bông hoa đẹp thì quần thể 26 căn hộ của làng như những cánh hoa làm nên vẻ đẹp đó.

Làng Văn hóa du lịch cộng đồng dân tộc Mông thôn Pả Vi Hạ

Làng VHDLCĐ dân tộc Mông thôn Pả Vi Hạ được đầu tư xây dựng theo Quyết định số 2076 và Quyết định số 462 của UBND tỉnh Hà Giang về việc điều chỉnh, bổ sung một số nội dung Đề án “Làng VHDLCĐ dân tộc Mông” thôn Pả Vi Hạ, xã Pả Vi, huyện Mèo Vạc. Công trình khởi công xây dựng từ năm 2017 và hoàn thành nghiệm thu đưa vào sử dụng ngày 15.7.2019. Nằm yên bình dưới chân đèo Mã Pì Lèng, Làng VHDLCĐ thôn Pả Vi Hạ rực rỡ với cảnh sắc thơ mộng nơi địa đầu Tổ quốc. Làng có 17 hộ quản lý, điều hành kinh doanh dịch vụ, liên kết kinh doanh với 26 căn hộ và nhà văn hóa cộng đồng. Tổng số 168 phòng khép kín, 256 giường/đệm ngủ tập thể và đã có thu nhập từ việc phục vụ ăn, ngủ cho khách. Năm 2022, làng đón trên 200 nghìn lượt khách, doanh thu đạt trên 60 tỷ đồng; 10 tháng đầu năm 2023, đón trên 250 nghìn lượt khách, doanh thu đạt trên 70 tỷ đồng. Để có được những con số trên, Ban Quản lý và các hộ kinh doanh trong làng đã tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho du khách, như: Trải nghiệm các công đoạn dệt vải lanh, đan quẩy tấu, làm khèn Mông, bày bán và cho thuê trang phục dân tộc Mông; ẩm thực truyền thống của dân tộc Mông… đầu tư hoàn chỉnh nhà cửa và các trang thiết bị cần thiết, như: Chăn ga, gối đệm, nhà ăn, nhà vệ sinh để phục vụ khách du lịch. Hiện nay trong làng có 4 hộ đã mạnh dạn đầu tư thêm nhiều dịch vụ khác để phục vụ khách, như: Phòng ngủ vip, tắm lá thuốc, quầy bar... Ngoài ra, vào các tối thứ 6, thứ 7 hàng tuần hoặc theo yêu cầu của khách du lịch, Trung tâm Văn hóa, Thông tin và Du lịch huyện phối hợp với các homestay tổ chức các chương trình văn nghệ mang đậm bản sắc dân tộc phục vụ khách du lịch. Sưu tầm thêm một số hiện vật văn hóa truyền thống dân tộc Mông cho du khách tham quan, tìm hiểu. Mời các nghệ nhân đến trình diễn quy trình dệt vải lanh, làm khèn Mông, đan quẩy tấu, xay ngô cho du khách trải nghiệm.

Khách du lịch tham quan, trải nghiệm tại làng.

Làng VHDLCĐ cơ bản đáp ứng nhu cầu ăn, ngủ, nghỉ ngơi và tham quan, trải nghiệm của khách du lịch, đã đem lại thu nhập cho các hộ gia đình kinh doanh dịch vụ Homestay tại làng. Các nhân viên của homestay đều là người địa phương. Tất cả đều có thu nhập ổn định, giúp họ yên tâm gắn bó lâu dài với công việc hiện tại.

Có tiềm năng về cảnh quan hùng vĩ, với nhiều địa điểm tham quan nổi tiếng, việc phát triển du lịch nông thôn của Mèo Vạc nói chung và Pả Vi nói riêng là điều tất yếu. Quan trọng là những người làm du lịch cũng như địa phương sẽ không vì sự phát triển, vì lợi nhuận mà phá vỡ bản sắc văn hóa của đồng bào Mông ở Hà Giang từ bao đời nay.